En toch draait de economie!

Van een recessie is op dit moment dus geen sprake, maar toch kregen de beurzen begin augustus koudwatervrees. Gelukkig kwam het herstel al even snel als de crisette zelf. De inflatiecijfers blijven gunstig evolueren, waardoor de centraal bankiers binnen afzienbare tijd en zonder gewetensbezwaren kunnen overgaan tot een renteverlaging – of op zijn minst tot een aankondiging ervan.

De wereldeconomie blijft op koers

Analisten verwachten een groei van de wereldeconomie van 3% in 2024 en 3,1% in 2025. India en China nemen samen liefst 50% van die wereldwijde groei voor hun rekening, terwijl in de ontwikkelde landen de groei waarschijnlijk zal neerkomen op een bescheidener 1,6% tot 1,7%.

De strenge renteverhogingen van de centrale banken wereldwijd lijken te hebben bereikt wat ze beoogden: een dam opwerpen tegen de plotse inflatieopstoot, en de wereldeconomie naar een langzamer maar stabieler groeitempo leiden – de fameuze zachte landing.

Toch zijn de risico's van een harde landing nog niet volledig van de baan. Twee belangrijke risico’s dienen we in het oog te houden:

• Een hardnekkige inflatie die de centrale banken kan dwingen om de hogere rentetarieven langer aan te houden.
• Een verdere escalatie van de conflicten in Oekraïne en het Midden-Oosten, met name de toenemende spanningen tussen Iran en Israël.

Ook nu zal de Amerikaanse economie als de locomotief van de wereldeconomie fungeren, met een verwachte groei van 2,5% in 2024 en 1,8% in 2025. De Amerikaanse consument zwengelt de groeimotor aan, gesteund door de hoge werkgelegenheid (zelfs al zijn er eerste tekenen van verzwakking) en een zeer lage spaarquote.

In hoeverre zal de verkiezingsuitslag de groei beïnvloeden? Een overwinning van de Republikeinen zou op korte termijn waarschijnlijk gunstig zijn voor de Amerikaanse economie en ongunstig voor de rest van de wereld, gezien hun programma van protectionistische maatregelen. Sinds de aanwijzing van Kamala Harris als presidentskandidaat voor de Democraten lijkt een overwinning van de conservatieven evenwel veel minder zeker. Halen de Democraten het, dan zal de voorgestelde verhoging van de vennootschapsbelasting de inflatie in de Verenigde Staten opnieuw kunnen aanwakkeren. Dat zou de financiële markten kunnen afschrikken.

In Europa tuft de economische motor langzaam verder. De groei in de eurozone wordt geschat op 0,7% in 2024, en 1,4% in 2025. Terwijl de industriële productie en de export in de eurozone stagneren, steunt de Europese groei voornamelijk op de dienstensector, onder andere dankzij het herstel van het toerisme (en de terugkeer van veel Chinese toeristen). De Duitse economie stagneert sinds 2023, omdat hun concurrentiekracht een dreun heeft gekregen toen ze hun goedkope Russische energie moesten vervangen door peperdure Amerikaanse energie. De Duitse consument is nog steeds afwachtend, en dus moet alle heil komen van de Duitse export, voornamelijk naar China. Maar ook dat loopt niet zo vlot, nu China zich geleidelijk omvormt van klant tot agressieve concurrent, met name in de elektrische autobranche. De vooruitzichten op langere termijn voorspellen niet veel goeds: het chronische gebrek aan overheidsinvesteringen en de vergrijzing van de bevolking zet een domper op de toekomst van Duitsland.

Bij de opkomende economieën werkt India zich in de schijnwerpers. De verwachte groei wordt er geschat op 7,8% in 2024 en 7% in 2025, nog een stuk sneller dan de 4,9% en 4,5% voor China. De Chinese groei zit in een neerwaartse spiraal. De zware investeringen in het verleden in infrastructuur, onroerend goed en industriële productie hebben geleid tot massale overinvesteringen, wat blijkt uit de aanhoudende crisis in de vastgoedsector. Het belang van de consumptie in het bruto binnenlands product daalt voortdurend, terwijl de export de laatste jaren moet opboksen tegen hoge tariefmuren in de Verenigde Staten en geleidelijk ook in Europa. Peking wil de investeringen nu heroriënteren naar nieuwe technologieën, in de hoop de structurele achteruitgang van de Chinese groei, als gevolg van de vergrijzing, een halt toe te roepen.

Centrale banken gaan één voor één overstag

In 2022 schoten centrale banken wereldwijd in actie om via renteverhogingen de strijd aan te binden met de inflatie. Hun volgehouden en daadkrachtige optreden leidde tot het gewenst resultaat: de inflatie is aardig op weg om richting de 2%-doelstelling te evolueren.

Het bleek een precieze evenwichtsoefening, want de renteverhogingen mochten geenszins de economische groei in gevaar brengen. Sinds maart van dit jaar zien we de eerste renteverlagingen in achtereenvolgens Zweden, Groot-Brittannië, de eurozone en Canada. De Verenigde Staten zullen wellicht in september volgen.

Japan is een buitenbeentje op het vlak van inflatie. Na tientallen jaren van deflatie kampt het land vandaag met een blijvende inflatie van 2,8%. Naar westerse maatstaven misschien niet alarmerend, maar voor Japan is het uitzonderlijk: al 28 maanden ligt het cijfer boven de 2%-doelstelling.

In maart 2024 maakte de Bank of Japan (BOJ) een einde aan haar negatieve rentebeleid dat sinds 2016 van kracht was. Eind juli ging ze nog een stap verder: ze verhoogde haar rentetarief tot 0,25% en stelde voor dit jaar nog verdere verhogingen in het vooruitzicht. De aankondiging sloeg in als een bom: de yen schoot omhoog, en de Japanse beurs nam een duik van 20%. Beleggers vreesden dat de hogere rentes en een sterkere yen zouden wegen op de export en bijgevolg op de groei.

De beurzen zijn niet (lang) van de wijs te brengen

Zwakkere werkgelegenheidscijfers bliezen begin augustus de recessievrees nieuw leven in. Die onrust gecombineerd met de onverwachte rentebeslissing in Japan jaagden beleggers de stuipen op het lijf. De dip was echter van korte duur, want nieuwe macro-economische data waren wel geruststellend, net als de aankondiging van de Bank of Japan dat ze de rente zou bevriezen. De koersverliezen werden in enkele dagen terug weggewerkt.

De markten noteren nog steeds in het groen, met de Verenigde Staten ruim aan kop (S&P 500 +18%), Japan (Topix +11%), de eurozone (Stoxx Europe 600 +10,5%) en de opkomende markten  (MSCI Emerging Markets +8,5%). Ze worden aangevuurd door de goede vooruitzichten voor de groei van de winst per aandeel in 2024 en 2025. Voor het tweede kwartaal publiceerden de bedrijven alvast beter dan verwachte resultaten, zowel in de VS als in Europa – al waren ze in het oude continent opmerkelijk zwakker dan in Amerika: de omzetgroei bedroeg er een magere 1,8% (versus 4,8% in de VS) en de winstgroei was zelfs negatief (-14,4% versus 9,4%).

De vernieuwde hoop op rentedalingen maakte het goede weer op de obligatiemarkten. Dankzij de stijgende obligatiekoersen doken de 10-jaarsrentes op staatsobligaties naar beneden: van 4,4%  begin juli naar 3,8% in de VS en van 2,6% naar 2,2% in Europa (Duitse Bund).

De Amerikaanse dollar, die duurder was geworden tegenover de euro, viel licht terug onder het niveau van begin dit jaar, rond 1,11 euro. Goud steeg fors in waarde  (+19%), terwijl Brentolie meedeint op de berichten uit het Midden-Oosten (+2%).