Hybriditeit in de hoofdrol

Binnen het cultuurlandschap spreekt Opera Ballet Vlaanderen (OBV) een eigen artistieke taal. Als grootste cultuurhuis in Vlaanderen herbergt ze meer dan 450 vaste medewerkers en 26 verschillende nationaliteiten. De organisatie beschikt als enige in de Benelux over een eigen koor, kinderkoor, orkest en balletgezelschap. OBV tracht die interdisciplinariteit geregeld te benutten, aan de hand van hybride producties waarin inclusie en innovatie het voortouw nemen. Een recept voor chaos? Niets is minder waar. Het geheel is doordrongen van eensgezindheid en professionalisme.

Delen Private Bank is sinds 2024 ambassadeur en partner van Opera Ballet Vlaanderen. Algemeen directeur Jan Raes stapte even in de rol van gids om ons door de wereld van OBV te leiden.

Een intuïtief samenspel

Net zoals bij de artiesten de passie van het podium spat, spreekt de glimlach op het gezicht van Jan Raes tijdens het gesprek boekdelen. Over ons zit een bezield man, met een duidelijke visie.

“Pionieren, inspireren en samen spelen. Die waarden vormen het vertrekpunt en vatten eigenlijk onze visie goed samen”, vertelt Jan Raes. “Pionieren betekent grenzen verleggen, innoveren en avontuurlijk zijn. Samen spelen draait om respect: gelijkwaardigheid, naar elkaar luisteren. We organiseren actief sessies om die waarden te laten doorsijpelen. Onze waarden zijn ons DNA, onze toetssteen bij alles wat we doen.”

Opera Ballet Vlaanderen steunt eveneens op drie pijlers: opera, ballet en Vonk. Het verwijderen van de schotten tussen alle kunstvormen loopt bij OBV als een rode draad doorheen die pijlers.

Jan Raes: “Met Vonk zet ons huis tevens sterk in op talentontwikkeling, artistieke educatie en participatieprojecten. Het is een belangrijk platform om kunst en maatschappij te verbinden en om voeling te houden met onze snel veranderende samenleving. We stellen ook vast dat ons publiek verjongt, mede dankzij de Vonk-initiatieven en de diversiteit in onze programmatie.”

De toon zetten

Het creatieproces gebeurt bij Opera Ballet Vlaanderen op basis van continu overleg. Artistiek directeur Jan Vandenhouwe is daarbij verantwoordelijk voor de inhoudelijke programmering en staat voortdurend in dialoog met de choreografen, het koor, het balletgezelschap, het orkest, regisseurs, dramaturgen en kunstenaars in binnen- en buitenland.

“Het creatieproces start altijd een beetje als een droom. Een veelal romantisch idee dat gaandeweg meer vorm en ‘aarding’ krijgt, als het ware. Het hele traject – van idee tot uitvoering – neemt vaak wel drie tot vier jaar in beslag”, aldus Jan Raes.

“Het gaat bovendien om een evenwicht zoeken in de programmatie, het nodige onderzoek verrichten en rekening houden met diverse zakelijke en praktische aspecten. En niet te vergeten: een deel van onze inkomsten is afkomstig van bedrijven uit de private sector en van overheidssubsidies. Bijgevolg zijn er voorwaarden waaraan OBV moet voldoen, niet enkel in het kader van onze maatschappelijke verantwoordelijkheid maar ook vanwege onze beheersovereenkomst met de Vlaamse Gemeenschap en de steden.”

Het juiste decor

De creatieve wereld van Opera Ballet Vlaanderen eindigt niet in de theater- en concertzalen van Gent en Antwerpen. Ook in de textielververij en in het atelier in Zele gonst het van de bedrijvigheid. Het atelier huisvest technici, lassers, schilders, houtbewerkers en verscheidene ambachten die vandaag nagenoeg verdwenen zijn. Er wordt nauwgezet samengewerkt om decors en kostuums te ontwerpen die naadloos aansluiten bij de producties.

“De medewerkers in ons atelier genieten dezelfde artistieke vrijheid. Ze realiseren alles waar we maar van kunnen dromen. Voor Ernani, een opera van Giuseppe Verdi, creëerden ze enkele seizoenen geleden een gigantisch, levensecht hart dat klopte en bewoog. Dat gaf een enorme scenische kracht”, blikt een trotse directeur terug.

De gebouwen en zalen zijn, net als het decor, een wezenlijk onderdeel van de beleving. Wie een voorstelling bijwoont, begrijpt zonder woorden dat de magie van het concert- of operagebouw deel uitmaakt van de ervaring. “Het is onze taak om onze vestigingen en erfgoed in het algemeen te koesteren”, besluit Jan Raes met overtuiging. “Zo sluit de opera in Gent – opgericht in 1840 en een van de oudste operagebouwen in Europa – in 2026 de deuren voor grondige renovatiewerken. Er wordt bij deze verbouwing sterk ingezet op verduurzaming, met eerbied voor de erfgoedelementen. We blijven tijdens die renovatieperiode uiteraard wel aanwezig in het Gentse, op alternatieve podia. En ieder jaar brengen we een grote productie op de planken in het Concertgebouw in Brugge, steeds een mooie opportuniteit om onze vleugels uit te slaan.”

Welke herinneringen koesteren de medewerkers aan hun eerste productie bij Opera Ballet Vlaanderen? En in welke rol zouden ze graag eens kruipen? Enkele leden van de OBV-familie aan het woord:

“Mijn eerste voorstelling was de opera La Clemenza Di Tito aan het begin van seizoen 23/24. Ik had nagenoeg geen ervaring met opera en had – hoogmoed dan wel naïviteit – de inleiding overgeslagen. Dat bleek misschien niet de beste strategie. Niet dat het lang geleden is, maar ik herinner me levendig dat ik een halve voorstelling in complete onwetendheid heb doorgebracht. De omvang van het decor, de hoeveelheid volk op het podium, de nogal grafische moordscène, de door elkaar geschudde chronologie. Best een pittige vuurdoop voor een totale leek.”
- Thomas Peeters, archivaris

“De energie van de dansstudio’s trekt me wel aan. In een andere realiteit zou ik weleens in de rol van danser, voorstellingsleider of repetitor willen kruipen.”
- Ann Berten, coördinator finance

“Ik begon bij OBV als suppoost toen ik nog studeerde. De fijne gesprekken met ons hartelijke, warme maar tegelijk kritische publiek is wat me vooral bijblijft. Maar ook de openheid van Opera Ballet Vlaanderen en de medewerkers die van het huis een echte thuis maken, bepaalden mijn eerste indruk.”
- Jens Roothoofd, coördinator marketing & PR, ondersteuning Vriendenwerking

“Ik ben een enorme fan van onze Vonk-pijler. Ik ben blij dat OBV zich heeft opengesteld voor een ander, minder klassiek segment en hiermee een ruimer publiek tracht te bereiken. Ik zou graag eens willen meewerken aan zo’n participatieproject. Mensen met verschillende achtergronden leren kennen, ervaren hoe ze zich op het podium ontplooien en een nieuwe kant van zichzelf ontdekken. Die menselijke kant spreekt mij heel erg aan.”
- Eva Florizoone, technisch ontwerper

“Binnen OBV ben ik dagelijks bezig met de planning, productionele en non-productionele en logistieke zaken waardoor ik jammer genoeg weinig tijd in de studio kan doorbrengen. Het lijkt me daarom erg leuk om bijvoorbeeld eens een ballet in te studeren of te coachen.”
- Tom De Jager, balletregisseur en voormalig balletdanser

Zin in nog een artikel? Ga naar het overzicht van Inspired volume 4