Hoe ver reikt het arendsoog van de fiscus?

Databank voor rekeningen in binnen- en buitenland

Ook op nationaal vlak zat de wetgever niet stil. In 2011 richtte de Nationale Bank van België een centraal aanspreekpunt op inzake rekeningen en financiële contracten (CAP). Enerzijds werden Belgische financiële instellingen daardoor verplicht om de rekeningnummers van hun klanten door te geven aan het CAP. Anderzijds had dit voor particulieren tot gevolg dat ook zij voor hun buitenlandse rekeningen heel wat informatie moeten doorgeven aan het CAP. Het gaat hier onder meer om de rekeningnummers, het land waar de rekening geopend is en de benaming van de betrokken financiële instelling. Initieel had de oprichting van deze databank tot doel het onderzoek van de fiscus bij banken te vereenvoudigen. Sindsdien is echter zowel het aantal informatiegerechtigden als informatieplichtigen verder uitgebreid, alsook de aard van de gegevens die dienen te worden gemeld. Zo werd in 2016 beslist dat het Openbaar Ministerie, de antiwitwascel, onderzoeksrechters, politierechters en zelfs notarissen inlichtingen kunnen inwinnen bij het CAP, weliswaar bij specifiek en gemotiveerd verzoek. Om doeltreffender te zijn in de strijd tegen fiscale fraude werd in juli 2018 een nieuw wettelijk kader geïntroduceerd. De zogenaamde CAP-wet bepaalt dat voortaan ook verzekeringsondernemingen informatieplichtig worden. Bovendien zal er in de toekomst uitgebreider en meer frequent gerapporteerd moeten worden. Wat momenteel wel blijft, is dat aan het CAP geen informatie wordt gegeven over de tegoeden of inkomsten op de rekening. Op nationaal vlak blijft er dus nog een zekere discretie bestaan.

Buitenlandse constructies en begunstigden in het vizier

De fiscus wilde evenwel ook vat krijgen op het vermogen van belastingplichtigen die hun toevlucht namen tot juridische constructies in het buitenland met een lage belastingdruk – denk aan trusts, offshore vennootschappen en buitenlandse stichtingen.

Kaaimantaks

Voor dergelijke constructies werd met ingang van aanslagjaar 2014 ook een meldplicht ingevoerd. Deze meldplicht vormde op haar beurt de basis voor de introductie van de kaaimantaks die van toepassing is op inkomsten verkregen of toegekend vanaf 1 januari 2015. De kaaimantaks is van oorsprong een doorkijkbelasting die de inkomsten uit juridische constructies belast alsof ze rechtstreeks door de oprichter (of begunstigde) zelf werden behaald. Intussen zijn er heel wat wetswijzigingen doorgevoerd aan deze (overigens zeer complexe) regelgeving om de bestaande loopholes zoveel mogelijk te dichten. De laatste wijziging trad in werking op 1 januari 2018. Zonder in te gaan op de details, is het concrete gevolg dat diverse entiteiten nu voor het eerst mogelijk onder de kaaimantaks vallen. Zo kan onder andere worden geargumenteerd dat de Nederlandse STAK (Stichting Administratiekantoor) in bepaalde gevallen als een juridische constructie gekwalificeerd kan worden, net als alle andere structuren binnen de Europese Economische Ruimte die in hun land niet of aan een lage (lees: minder dan 1%) vennootschapsbelasting onderworpen zijn. Zo zou o.a. de Luxemburgse Soparfi potentieel in het vizier komen. Ook wordt nu duidelijk gesteld dat private Instellingen voor Collectieve Beleggingen (zoals de Luxemburgse SICAV-SIF) onder de kaaimantaks kunnen vallen, in zoverre ze uitsluitend in handen zijn van één persoon of van onderling verbonden personen. De Franse Société Civile Immobilière (SCI) wordt daarentegen niet geviseerd.

Aanpassing van de Bijstandsrichtlijn

Naast de kaaimantaks is ook de Bijstandsrichtlijn zeer recent gewijzigd. De wijziging heeft betrekking op de verplichte melding van grensoverschrij­dende constructies. Zowel intermediairs (zoals consultancykantoren, advocaten en financiële instellingen) als de relevante belastingplichtigen kunnen sinds kort de verplichting hebben om fiscale constructies die aan bepaalde kenmerken voldoen te melden aan de fiscus. De omschrijving van de te melden constructies is bewust zeer breed gehouden. De fiscus hoopt hiermee niet langer achter de feiten te moeten aanhollen en sneller te kunnen reageren op fiscale planningsconstructies die voortdurend wijzigen. Het gaat wel louter om grensoverschrijdende constructies.

UBO-register

Voorts heeft de Belgische wetgever in 2017 de invoering van het zogenaamde ‘UBO-register’ voorzien, ter uitvoering van de vierde Europese richtlijn die het witwassen van geld tegen gaat (‘Anti-Money Laundering Directive’ of kortweg AML). Het gaat om een register waarin de identiteit wordt opgenomen van elke natuurlijke persoon die óf eigenaar is van een vennootschap, maatschap, vzw of stichting, óf de controle erover uitoefent. Er bestond reeds een algemene verplichting voor financiële instellingen om haar klanten te kennen, en dus ook de uiteindelijke begunstigden (‘Ultimate Beneficial Owners of UBO’) van dergelijke entiteiten te identificeren. Nu krijgen ook de entiteiten zélf de verplichting om dit te doen door middel van verplichte registratie van hun UBO’s in een centraal register. De officiële deadline om de uiteindelijke begunstigden voor de eerste maal te registreren is in België vastgesteld op 30 september 2019.

Bijkomende wetgevende initiatieven

De hierboven vermelde maatregelen hebben duidelijk als doel om de transparantie van het vermogen te verhogen. Daarnaast werden er de laatste jaren ook maatregelen genomen die niet als doel maar wel tot gevolg hebben dat de fiscus meer zicht krijgt op uw (buitenlandse) rekeningen. Zo werd het toepassingsgebied van de beurstaks met ingang van 1 januari 2017 uitgebreid tot transacties uitgevoerd via buitenlandse tussenpersonen. Concreet betekent dit dat een Belgische inwoner die een rekening heeft in het buitenland zelf verplicht is aangifte van deze taks te doen en ook persoonlijk instaat voor de betaling ervan, tenzij de buitenlandse tussenpersoon deze dienst aanbiedt (zoals bijvoorbeeld Delen Private Bank Luxemburg en Delen Zwitserland dat doen).